Tên khác : Urate

Tên chính : Uric Acid

Xét nghiệm liên quan : Synovial Fluid Analysis, Kidney Stone Analysis

Acid Uric ( AU )là sản phẩm do sự phân hủy của  purin ( Adenylic và Guanilic ) , là những hợp chất có chứa Nitơ được tìm thấy trong các chất như DNA , purin vào máu chủ yếu từ sự phân hủy bình thường của các tế bào trong cơ thể, một phần ít hơn từ sự tiêu hóa các thực phẩm như thịt, cá, gan, đậu Hòa Lan…, các đồ uống như bia, rượu vang. Hầu hết các Acid Uric được đào thải ra nước tiểu, phần còn lại lọai bỏ ra phân.

Nếu quá nhiều AU được sản xuất hay giảm sự lọai bỏ nó có thể tích lũy lại trong cơ thể và gây tăng nồng độ AU trong máu ( tăng AU máu ). Sự hiện diện của AU dư thừa có thể gây ra bệnh Gout, biểu hiện đặc trưng là tình trạng viêm xãy ra ở các khớp khi tinh thể AU xuất hiện trong dịch khớp. Dư thừa AU cũng có thể dẫn đến bệnh thận.

Sự tích tụ AU quá nhiều do một trong hai, sản xuất tăng , giảm sự lọai bỏ hay cả hai. Sản xuất tăng có thể do tế bào chết gia tăng như điều trị ung thư. Giảm thải trừ do bệnh thận. Trong nhiều trường hợp tăng AU không rõ nguyên nhân.

Mẫu thử nghiệm được lấy như thế nào ?

-          Máu tỉnh mạch có chất kháng đông heparin hay không có chất kháng đông

-          Mẫu nước tiểu 24 giờ để thử nghiệm AU nước tiểu.

Mẫu máu có thể lấy ngẫu nhiên, nhưng khuyên bạn nên lấy máu 8 – 12 giờ sau ăn.

Xét nghiệm được sử dụng như thế nào ?

-          Xét nghiệm AU được sử dụng để phát hiện mức tăng AU máu , giúp chẩn đóan bệnh gout

-          Những người trải qua hóa trị hoặc xạ trị

-        Xét nghiệm AU nước tiểu để chẩn đóan nguyên nhân gây sỏi thận tái phát, theo dõi những người gout hình thành sỏi thận.

Khi nào được chỉ định thử nghiệm ?

-          Bác sĩ nghi ngờ mức độ AU cao

-          Bệnh Gout

-          Đau khớp thường xuyên nhất là ngón chân, các khớp khác không đau.

-          Bệnh nhân trãi qua hóa trị và xạ trị

-         Thử nghiệm AU nước tiểu chỉ định cho những người sỏi thận tái phát. hoặc người bệnh gout để phát hiện sớm sự hình thành viên sỏi trong thận.

Kết quả thử nghiệm có ý nghĩa gì ?

Máu

Được gọi tăng AU khi nồng độ > 7 mg/dL ( 416 µmol/L ), nguyên nhân có thể do tăng sản xuất AU hay khả năng bài tiết của thận giảm.

Nguyên nhân thường gặp :

-          Ung thư di căn

-          Đa u tủy xương

-          Bệnh bạch cầu

-          Hóa trị, xạ trị ung thư

-          Bệnh thận mãn tính

-          Nhiễm toan máu

-          Nhiễm độc thai nghén

-          Nghiện rượu

-          Ăn nhiều thịt, nội tạng…

Khi nồng độ AU tăng trong máu có thể gây ra sự hình thành các tinh thể ở các khớp, có thể dẫn đến viêm khớp và đau nhức là một đặc trưng của bệnh gout. AU cũng có thể hình thành tinh thể ở thận , gây sỏi thận làm tổn thương thận.

Nước tiểu

Nồng độ AU nước tiểu cao > 0.8 gam / 24 giờ ( 47,5 mmol/24 giờ ) được nhìn thấy trong bệnh nhân gout, đa u tủy xương, ung thư di căn, bệnh bạch cầu và chế độ ăn nhiều thịt, nội tạng, những người có nguy cơ sỏi thận.

Những điều khác cần biết

Nhiều lọai thuốc có thể làm tăng hay giảm AU, thuốc lợi tiểu Thiazide làm tăng AU máu, Aspirin liều thấp làm tăng AU nhưng liều cao trị viêm khớp dạng thấp lại có tác dụng làm giảm AU máu.

Đối với người có sỏi thận AU, người bị gout nên tránh các thức ăn có hàm lương purin cao như các lọai thịt, nội tạng, cá mòi, cá cơm. Rượu cũng nên tránh vì nó làm chậm việc đào thải các AU ra khỏi cơ thể. Đói, ăn kiêng, căng thăng, luyên tập thể thao cũng có thể làm  tăng nhẹ AU.

Câu hỏi thưởng gặp

1.Nếu tôi có nồng độ AU máu cao, tự nó có thể hạ xuống dễ dàng hay phải dùng thuốc cho phần cuộc đời còn lại của tôi?

Tùy thuộc các điều kiện, nguyên nhân gây ra mức độ cao của AU, bạn có thể không cần dùng thuốc. Nếu bạn có nguyên nhân tấn công đột ngột gây tăng AU cao, như một đợt tấn công của bệnh gout, bác sĩ có thể điều trị bạn với thuốc Colchicine và một lọai thuốc chống viêm không steroid như Aspirin hay Ibuprofen để giảm đau và giảm sưng, phương pháp điều trị này thường ngắn hạn.

Tuy nhiên bạn phải duy trì điều trị một vài năm cho đến khi nồng độ AU bình thường. Bạn có thể được cho các lọai thuốc trợ giúp giảm kết tinh của muối urat như Probenecid hoặc bạn có thể uống các lọai thuốc cản trở sự sản xuất AU như là Allopurinol

Nếu bạn có hóa trị hay xạ trị bạn nên đi xét nghiệm AU máu thường xuyên hơn để có thể điều trị kịp thời.

2.Bác sĩ cho tôi biết AU máu của tôi cao, nhưng tôi không có bệnh gout. Điều này có nghĩa là gi?

Mức độ AU máu cao không phải lúc nào cũng có triệu chứng. tình trạng này đựoc gọi là tăng AU không  triệu chứng, là khá phổ biến , với khỏang 10% ngưới lớn có mức AU máu cao. Trong thực tế hầu hết mọi người có AU máu cao sẽ không bao giờ phát triển có triệu chứng. Tuy nhiên một số ít sẽ biểu hiện các triệu chứng bệnh gout và các biến chứng như sỏi thận. vì vậy bác sĩ sẽ không yêu cầu bất kỳ sự theo dõi hay điều trị gì trừ khi người bị ảnh hưởng có nguy cơ cao bị biến chứng. Những người có tiền sử gia đình, có các thành viên trong gia đình có bệnh gout, sỏi thận hoặc bệnh thận do tăng AU máu, có thể được điều trị mặc dù họ không có các triệu chứng .

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra AU máu cao cũng là một yếu tố nguy cơ đối với bệnh tim mạch, nó cũng được cho là đóng vai trò quan trọng liên quan đến bệnh tiểu đường, rối lọan lipid máu, cao huyết áp, đột quỵ và tiền sản giật. Tuy nhiên liên quan giữa các bệnh này và AU cao là không rõ ràng và gây tranh cãi.