Có thể xem thêm:
Hôm nay mình chỉ trình bày những điểm cần lưu ý khi thực hiện xét nghiệm huyết đồ để giúp hạn chế tối đa những sai sót.
Lưu ý về bệnh nhân và thời điểm làm xét nghiệm:
Huyết đồ không phải là một xét nghiệm cấp cứu vì vậy bệnh nhân cần được chuẩn bị kỹ càng trước khi làm xét nghiệm. Với huyết đồ bệnh nhân cần đảm bảo một số yêu cầu sau:
- Bệnh nhân ở trạng thái nghỉ ngơi yên tĩnh, ít hoạt động và xa bữa ăn bởi vì khi bệnh nhân vận động hoặc vừa ăn no có thể làm một chỉ số xét nghiệm thay đổi như số lượng bạch cầu, tiểu cầu. Và vì vậy nên tốt nhất làm huyết đồ vào buổi sáng tại giường bệnh.
- Bệnh nhân không đang truyền dịch hoặc truyền máu. Đây là điều tối kỵ, nhiều bác sĩ chỉ định làm huyết đồ trong khi bệnh nhân đang truyền dịch hoặc vừa truyền xong như vậy hoàn toàn không được vì khi đó một lượng lớn nước vào cơ thể bệnh nhân sẽ làm cho máu bị pha loãng, và các chỉ số tế bào máu đều bị giảm đi. Sau khi truyền dịch được ít nhất 4h mới có thể cho làm huyết đồ được. Tương tự như vậy cũng không thực hiện khi bệnh nhân đang truyền máu hoặc vừa truyền máu xong vì khi đó không phản ánh chính xác tình trạng của bệnh lý của bệnh nhân.
Lưu ý về bệnh phẩm.
Bệnh phẩm đạt yêu cầu sẽ gúp nhân viên xét nghiệm đánh giá đúng nhất được tình trạng của bệnh nhân. Bệnh phẩm có thể là máu tĩnh mạch hoặc máu mao mạch nhưng theo mình nên sử dụng máu tĩnh mạch để tránh phải lấy nhiều lần gây cảm giác sợ cho bệnh nhân. Máu phải được lấy nhanh, gọn để tránh kích hoạt quá trình đông máu gây tập chung tiểu cầu và đông dây. Vì ở đây cần cả máu chống đông và không chống đông để kéo lam giọt đàn nên ngay khi lấy máu xong bạn bơm máu ra 4 lam kính đã chuẩn bị sau đó mới bơm máu vào ống chống đông EDTA. Nên có 1 người phụ để hỗ trợ, khi bạn bơm máu vào ống nghiệm và lắc máu thì người phụ sẽ kéo lam máu không chống đông.
Lưu ý về thiết bị xét nghiệm
Thiết bị xét nghiệm chính ở đây là máy huyết học tự động. Máy sẽ giúp đếm số lượng 3 dòng tế bào; định lượng huyết sắc tố; đo thể tích khối hồng cầu; tính các chỉ số MCV, MCH, MCHC; tính dải phân bố kích thước của hồng cầu, tiểu cầu. Ngoài ra một số máy còn có khả năng đếm số lượng từng loại bạch cầu. Về cơ bản các máy huyết học sẽ phân tích khá chính xác các thông số này.
Tuy nhiên dù máy có hiện đại đến đâu thì muốn kết quả chính xác thì máy phải được kiểm tra, hiệu chuẩn và bảo dưỡng đầy đủ. Trong đó đặc biệt phần kiểm tra chất lượng (QC) luôn phải được đảm bảo. Với các máy huyết học hóa chất QC sẽ có 3 dải là thấp, trung bình và cao. Định kỳ máy phải được QC thường xuyên. Tốt nhất là QC hàng ngày vào đầu giờ làm việc. Bạn mua các mẫu QC này về bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh (2-8 độ C), sau đó thực hiện QC hàng ngày cho đến hết hạn dùng hoặc hết hóa chất (trước khi hết hạn). Bạn không được dùng QC khi đã hết hạn vì như vậy kết quả không còn chính xác nữa.
Ngoài việc QC, máy cũng cần tham gia các chương trình ngoại kiểm để đánh giá với các thiết bị khác trong cùng khu vực.
Lưu ý về hóa chất
Với kỹ thuật huyết đồ kết hợp với máy tự động thì hóa chất cần thêm để làm chỉ là giemsa để nhuộm công thức bạch cầu và xanh Cresyl để nhuộm hồng cầu lưới. Với Giemsa bạn có thể mua dạng dung dịch sẵn hoặc mua dạng bột và tự pha. Khi tự pha giemsa bạn phải cân đủ lượng giemsa, nghiền tan hoàn toàn và nên lọc sau khi pha. Giemsa cần được bảo quản trong các lọ tối màu, để càng lâu nhuộm càng đẹp. Theo kinh nghiệm của mình thì sau khi pha khoảng 6 tháng mới đem dùng. Với xanh Cresyl cũng tương tự như vậy, phải lọc kỹ sau khi pha để tránh cặn. Các cặn này nếu bám trên hồng cầu rất dễ nhầm với các hồng cầu lưới.
Lưu ý về kỹ thuật.
Các kỹ thuật huyết đồ không phải là quá khó nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận và chính xác. Khi thực hiện kỹ thuật bạn nên sắp xếp các công việc cho hợp lý nhất.
Trong quá trình làm kỹ thuật bạn luôn ghi chép lại kết quả của từng kỹ thuật ngay để tránh nhầm lẫn hoặc quên số liệu. Nếu có điều kiện nên có một người phụ để giảm tải các công việc lặt vặt cho người chính tập chung vào các bước quan trọng. Ví dụ trong kỹ thuật đếm hồng cầu thủ công người làm chính sẽ tập chung vào các khâu như hút pha loãng, nhỏ máu lên buồng đếm, và đếm trên buồng đếm. Các khâu khác như chuẩn bị dung dịch, vệ sinh buồng đếm, lắc trộn… có thể do người phụ làm. Một số khâu quan trọng đòi hỏi phải là người có kinh nghiệm đọc kết quả như: công thức bạch cầu thường phải do bác sĩ chuyên khoa được đào tạo sâu để đọc và phân tích. Khi nhận xét, kết luận và kiến nghị về tình trạng của bệnh nhân cũng phải do bác sĩ có kinh nghiệm tiến hành. Bác sĩ phải kết hợp kết quả xét nghiệm được với tình trạng của bệnh nhân để có những nhận xét, kết luận và kiến nghị đúng đắn nhất.
Trên đây là một vài những lưu ý nhỏ của mình khi tiến hành xét nghiệm huyết đồ. Hy vọng qua bài viết các bạn rút thêm được những kinh nghiệm cho bản thân mình từ đó thực hiện được xét nghiệm huyết đồ tốt hơn. Nếu các bạn còn những kinh nghiệm gì hay khác vui lòng chia sẻ cùng mọi người.