Các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm Cholesterol:Cholesterol lưu thông trong tuần hoàn được hình thành thông qua 2 nguồn gốc: Thứ nhất là nguồn gốc ngoại sinh do thức ăn cung cấp, thứ 2 là nội sinh do gan và ruột tổng hợp. Vì vậy dễ thấy xét nghiệm sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên bởi chế độ ăn. Nếu bệnh nhân mới ăn xong, đặc biệt một số sản phẩm giàu cholesterol như trứng chẳng hạn thì sẽ làm tăng nồng độ cholesterol trong máu. Vì vậy xét nghiệm này yêu cầu bệnh nhân phải nhin ăn trước khi lấy máu, cụ thể bệnh nhân phải nhịn ăn 12h trước khi lấy lấy máu xét nghiệm. Ngoài ra rượu cũng làm tăng nồng độ cholesterol trong máu, vì thế phải yêu cầu bệnh nhân không được uống rượu 24h trước khi lấy máu. Ngoài ra còn một số yếu tố sau:
Mùa đông lượng mỡ máu sẽ cao hơn mùa hè khoảng 8%.
Tư thế lấy máu cũng ảnh hưởng đến kết quả. Tư thế đứng có nồng độ cholesterol cao nhất. Khi ngồi lấy máu sẽ giảm khoảng 5% so với đứng, còn khi nằm lấy máu sẽ giảm từ 10-15% so với đứng.
Hóa chất không đảm bảo hoặc hết hạn sử dụng.
Thiết bị không được kiểm tra chất lượng (QC) thường xuyên hoặc kết quả QC không đạt.
Một số yếu tố khác có thể làm tăng nồng độ cholesterol máu bao gồm:
người nghiện thuốc lá, tuổi cao (nam > 45 tuổi; nữ > 55 tuổi), người tăng huyết áp (Huyết áp > 140/90 mmHg hoặc người đang dùng thuốc điều trị tăng huyết áp), bệnh tim và đái tháo đường.
Một số thuốc có thể làm tăng nồng độ cholesterol máu là: Thuốc an thần kinh, thuốc chẹn bêta giao cảm, steroid gây tăng chuyển hóa (anabolic steroid), disulfiram, lanzoprazol, levodopa, lithium, thuốc ngừa thai uống, pergolid, phenobarbital, phenytoin, Sulfonamid, testosteron, thuốc lợi tiểu nhóm thiazid, ticlopidin, venlafaxin, vitamin D và adrenalin
Một số thuốc có thể làm giảm nồng độ cholesterol máu là: Thuốc ức chế men chuyến angiotensin, allopurinol, androgen, thuốc làm giảmcholesterol máu, erythromycin, estrogen, filgrastim, levothyroxin, metformin, phenytoin, prazosin, tomoxifen, terazosin.
Vì vậy nếu cần cho bệnh nhân ngừng dùng thuốc 24h trước khi lấy máu.
Các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm HDL-CHDL-C hay HDL-cholesterol là cholesterol tốt vì nó vận chuyển cholesterol từ máu tới gan để dị hóa từ đó làm giảm nồng độ cholesterol. Ngày nay xét nghệm HDL-C được thực hiện trên các hệ thống máy sinh hóa tự động hoặc bán tự động dựa trên nguyên lý phương pháp enzym so màu. Mặc dù phương pháp này rất ổn định và chính xác nhưng cũng có một số yếu tố gây sai lệc kết quả:
Sử dụng chống đông EDTA có thể làm giảm kết quả, vì vậy không sử dụng chống đông này để xét nghiệm HDL-C.
Nồng độ HDL-C quá ngưỡng đo của máy (tùy vào từng loại máy, thường ngưỡng đo tới khoảng 3,12 mmol/L) khi đó ta cần pha loãng bệnh phẩm về trong dải đo để đảm bảo độ chính xác.
Thiết bị không được kiểm tra chất lượng (QC) thường xuyên hoặc kết quả QC không đạt.
Hóa chất không đảm bảo hoặc hết hạn sử dụng.
Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như:
Nồng độ HDL-C sẽ tăng lên khi sử dụng vừa phải rượu, estrogen và insulin.
Nồng độ HDL cholesterol sẽ giảm đi ở người bị bỏ đói, bị stress hoặc bệnh lý cấp tính, hút thuốc lá, béo phì và lười hoạt động thể lực, sử dụng một số loại thuốc (như: steroid, lợi tiểu thiazid, thuốc chẹn bêta giao cảm), tăng triglycerid máu (> 19,2 mmol/L) và tăng nồng độ globulin miễn dịch huyết thanh. Do vậy tốt nhất bệnh nhân cần nhịn ăn trước khi lấy máu. Khi huyết thanh đục (triglycerid cao) cần pha loãng bệnh phẩm để do lại.
Các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm LDL-CLDL-C được coi là một cholesterol xấu vì nó vận chuyển cholesterol từ gan tới các mô, tổ chức do vậy nó là nguy cơ gây lắng đọng cholesterol tại thành mạch gây nên vữa xơ động mạch.
Xét nghệm LDL-C được thực hiện trên các hệ thống máy sinh hóa tự động hoặc bán tự động dựa trên nguyên lý phương pháp enzym so màu. Mặc dù phương pháp này rất ổn định và chính xác nhưng cũng có một số yếu tố gây sai lệch kết quả:
Sử dụng chống đông EDTA có thể làm giảm kết quả, vì vậy không sử dụng chống đông này để xét nghiệm LDL-C.
Nồng độ LDL-C quá ngưỡng đo của máy (tùy vào từng loại máy, thường ngưỡng đo tới khoảng 14,2 mmol/L) khi đó ta cần pha loãng bệnh phẩm về trong dải đo để đảm bảo độ chính xác.
Thiết bị không được kiểm tra chất lượng (QC) thường xuyên hoặc kết quả QC không đạt.
Hóa chất không đảm bảo hoặc hết hạn sử dụng.
Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như:
Nồng độ LDL-C có thể tăng cao do sử dụng chế độ ăn chứa nhiều mỡ bão hòa và cholesterol, khi có thai hoặc dùng steroid.
Nồng độ LDL cholesterol có thể bị giảm đi khi bệnh nhân có tình trạng stress cấp, bị bệnh lý cấp tính gần đây và dùng estrogen.
Các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm TriglyceridTriglycerid là một loại mỡ. Nó được tổng hợp từ acid béo, protein và glucose tại gan. Đây là nguồn cung cấp năng lượng chính của cơ thể. Xét nghiệm triglyceid để đánh giá cân bằng giữa lượng lipid cung cấp từ thức ăn và chuyển hóa lipid trong cơ thể. Khi nồng độ triglycerid tăng đồng nghĩa với việc tăng nguy cơ bệnh tim mạch và vữa xơ động mạch. Tryglycerid được định lượng theo phương pháp enzym so màu. Có một số yếu tố ảnh hưởng đến kết qảu xét nghiệm triglycerid mà ta cần lưu ý như sau:
Phụ nữ có thai sẽ tăng nồng độ triglycerid máu.
Lấy máu khi bệnh nhân đã ăn làm tăng triglycerid vì vậy cần yêu cầu bệnh nhân nhịn ăn 12 giờ trước khi lấy máu xét nghiệm đồng thời không được uống rượu trong vòng 24 giờ trước đó vì rượu cũng sẽ làm tăng triglycerid.
Tình trạng thay đổi nồng độ theo nhịp ngày đêm khiến nồng độ triglycerid trở nên thấp nhất vào buổi sáng và cao nhất quanh buổi trưa do vậy tốt nhất lấy máu vào buổi sáng.
Huyết tương (huyết thanh) đục do nồng độ triglycerid quá cao. Khi đó kết qủa sẽ vượt quá ngưỡng đo của máy, lúc này ta cần pha loãng bệnh phẩm để chạy lại.
Thiết bị không được kiểm tra chất lượng (QC) thường xuyên hoặc kết quả QC không đạt.
Hóa chất không đảm bảo hoặc hết hạn sử dụng.
Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như:
Một số thuốc có thể làm tăng nồng độ triglycerid máu là: Rượu, thuốc chẹn bêta - giao cảm, cholestyramin, corticosteroid, estrogen, thuốc ngừa thai uống, thuốc lợi tiểu thiazid, thuốc ức chế protease để điều trị HIV.
Một số thuốc có thể làm giảm nồng độ triglycerid máu là: Acid ascorbic, asparaginase, colestipol, Clofibrat, dextrothyroxin, metformin, niacin.
Trên đây là một số yếu tố chính ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm mỡ máu. Hy vọng qua bài viết các bạn sẽ tìm hiểu được thêm các nguyên nhân gây sai số và cách loại bỏ các sai số này. Nếu bạn biết thêm các nguyên nhân nào khác vui lòng trao đổi tại đây. Cảm ơn các bạn đã quan tâm, nếu thấy hay hãy chia sẻ bài viết này.