Nhưng đếm thủ công bằng kính hiển vi cũng rất khó, nhiều bạn không thể lấy được vi trường để đếm hoặc có lấy được cũng không phân biệt được đâu là tiểu cầu. Do vậy với kinh nghiệm của bản thân hôm nay mình sẽ hướng dẫn các bạn 5 lưu ý trong quá trình đếm tiểu cầu thủ công để có thể nhận diện và đếm chính xác được tiểu cầu. 5 lưu ý mình đưa ra ở đây gồm:
- Lưu ý bề bệnh phẩm.
- Lưu ý về hóa chất.
- Lưu ý về dụng cụ.
- Lưu ý về cách làm.
- Lưu ý về cách đếm.
5 lưu ý này có thể không phải là tất cả nhưng theo mình nó là các yếu tố chính để các bạn đếm tiểu cầu thành công.
1. Lưu ý về bệnh phẩm dùng để đếm tiểu cầu:
Bệnh phẩm ở đây có thể dùng máu mao mạch hoặc tĩnh mạch. Nếu bạn sử dụng máu mao mạch thì phải lấy ngay giọt máu đầu tiên sau khi chích kim. Vì tiểu cầu có khả năng ngưng tập rất nhanh, ngay khi bạn tạo vết thương các tiểu cầu sẽ đến ngưng tập lại. Nếu bạn bỏ giọt máu này đi thì các giọt sau số lượng tiểu cầu sẽ ít đi rất nhiều. Nếu bạn lấy máu tĩnh mạch thì sau khi lấy máu phải nhanh chóng chống đông bằng EDTA. Theo kinh nghiệm của mình thì nên dùng máu chống đông EDTA. Nhưng bạn nhớ phải chống đông đúng tỉ lệ và lắc thật kỹ tránh để tiểu cầu ngưng tập với nhau và nên xét nghiệm ngay sau khi lấy máu.
Một lưu ý nữa đó là máu phải lấy lúc bệnh nhân đói và được nghỉ ngơi, vì sau ăn và vận động mạch tiểu cầu sẽ tăng lên.
2. Lưu ý về hóa chất:
Có nhiều dung dịch dùng để đếm tiểu cầu như marcano (đếm cùng hồng cầu), Amoni oxalat 1% (đếm riêng tiểu cầu) hoặc Magie sulphat (đếm gián tiếp cùng hồng cầu). Tuy nhiên theo mình bạn nên đếm bằng Amoni oxalat 1%. Dung dịch này sẽ phá vỡ hồng cầu, chỉ để lại tiểu cầu. Tuy nhiên vì là một muối của acid nhẹ nên thời gian phá vỡ hồng cầu rất chậm do đó thời gian chờ để đếm là lâu. Hơn nữa dung dịch này dễ tạo cặn nên dễ nhầm do vậy dung dịch này phải thay mới thường xuyên và phải lọc kỹ sau mỗi lần pha. Cách pha Amoni oxalat 1% như sau:
+ Amonioxalat: (NH4)2 C2O4 : 1 g
+ Nước cất vừa đủ : 100ml
+ Xanh cresyl : 1 vài giọt.
Sau khi trộn đều bạn phải khuấy thật kỹ, có thể dùng máy khuấy từ để hòa tan hoàn toàn. Sau khi đã hòa tan bạn phải lọc qua giấy lọc khoảng 2-3 lần. Bảo quản trong lọ thủy tinh trong khoảng 1 tháng.
3. Lưu ý về dụng cụ để đếm tiểu cầu.
Như mình đã nói, tiểu cầu rất nhỏ do vậy các dụng cụ của bạn phải rất sạch. Bạn phải lau sạch buồng đếm bằng cồn 70 độ sau đó lau lại bằng gạc mềm và sạch. Potanh phải sạch và khô. Lam men thì không được cầm vào bề mặt để tránh bám mồ hôi và vân tay. Ngoài ra kính hiển vi để đếm cũng rất quan trọng, bạn phải dùng kính có đầu vật kính 40 sạch và soi rõ. Nếu đầu vật kính bị bẩn bạn nên lau bằng hỗn hợp cồn : xylen theo tỉ lệ 1:1.
4. Lưu ý về cách thực hiện quy trình.
Với phương pháp đếm tiểu cầu trực tiếp và thủ công bạn pha loãng máu 1/20 bằng dung dịch Amoni oxalat 1%. Hút máu đến vạch 0,5 sau đó hút dung dịch pha loãng đến vạch 11 (giống đếm bạch cầu), lắc đều ngay trong khi pha loãng và sau khi pha xong. Bạn phải lắc potanh trong tối thiểu 3 phút. Sau khi lắc xong bạn để yên potanh trong 30 phút để phá vỡ hồng cầu. Hết 30 phút bạn lắc đều trở lại và nhỏ máu lên buồng đếm. Bạn lại để buồng yên buồng đếm trong 10-15 phút cho tiểu cầu lắng hết. Bạn đếm ở các khu vực như đếm hồng cầu. Như vậy cách làm giống bạch cầu còn cách đếm giống hồng cầu.
Lưu ý sau khi bạn nhỏ máu lên buồng đếm phải chờ 10-15 phút thì phần máu đó rất dễ bị khô và co lại. Để tránh việc đó bạn thấm ướt 1 tấm gạc và để xuống dưới sau đó để buồng đếm lên trên và đậy 1 đĩa petri lại để tạo môi trường ẩm và tránh bay hơi.
5. Lưu ý về cách đếm tiểu cầu trên buồng đếm.
Đầu tiên bạn phải lấy vi trường ở vật kính 10, sau đó chuyển sang vật kính 40 để đếm. Tuy nhiên vật kính 40 rất khó lấy vi trường vì đòi hỏi ánh sáng phải phù hợp. Rất nhiều bạn sinh viên của mình trong những lần đầu không thể nào lấy được vi trường ở vật kính 40 mặc dù vi trường 10 đã nhìn rõ buồng đếm. Mấu chốt vấn đề ở đây là ánh sáng. Bạn phải điều chỉnh ánh sáng phù hợp bằng cách nâng tị quang lên, mở chắn sáng và tăng cường độ đèn. Sau khi lấy đươc vi trường ở vật kính 10 bạn nâng tụ quang lên giữa, mở chắn sáng về mức trung gian, tăng cường độ của đèn 1 chút -> xoay về vật kính 40, điều chỉnh nhẹ nhàng ốc vi cấp -> điều chỉnh cường độ đèn cho phù hợp. Bạn nhận diện tiêt cầu và đếm ở các khu giống như đếm hồng cầu. Do tiểu cầu rất bé và dễ nhầm nên mình có 1 số điểm lưu ý để nhạn diện tiểu cầu như sau:
- Kích thước tương đương với hồng cầu ở vật kính 10. Có thể hình tròn hoặc bầu dục.
- Có giả túc (đuôi), và di chuyển được, thường di chuyển chậm hoặc đứng lắc nhẹ tại chỗ.
- Bắt màu trắng đến xanh nhạt khi xoay vi cấp.
Ngoài ra bạn cần phân biệt với bụi bẩn hoặc cặn hóa chất:
- Bụi bẩn hoặc cặn hóa chất có nhiều hình dạng, kích thước không đều nhau.
- Không có giả túc và không chuyển động được.
- Khi xoay vi cấp sẽ lóe sáng.
Trên đây là 5 lưu ý chính của mình để các bạn có thể đếm tiểu cầu thủ công một cách chính xác. Các bạn cứ áp dụng đúng các chú ý này của mình, mình tin là bạn sẽ thấy việc đếm tiểu cầu cũng không phải là quá khó nếu không muốn nói là đơn giản. Nên nhớ điều quan trọng là hóa chất, dụng cụ phải sạch và phải chọn ánh sáng phù hợp cho vật kính 40. Nếu trong quá trình làm còn khó khăn gì hãy trao đổi với mình tại đây. Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết của mình.
|